Overijssel is een qua landschap afwisselende provincie, en kun je grofweg indelen in de volgende gebieden:
- het oostelijke deel, ook wel Twente genoemd,
- het uiterst noordwestelijke deel, ook wel de Kop van Overijssel genoemd,
- de rest van Overijssel (het westelijk deel), ook wel Salland genoemd.
Twente grenst in het westen en noorden aan de eveneens Overijsselse streek Salland (waarbij het riviertje de Regge bij Nijverdal de grens vormt, althans volgens sommige bronnen), in het zuiden aan de Achterhoek (provincie Gelderland).
Twente heeft een kleinschalig coulisselandschap met natuurgebieden (zoals het Lutterzand), essen (hoog gelegen akkers), houtwallen en groene landgoederen (zoals Singraven, Weldam, Twickel) die door rijke Twentse (textiel) industriëlen zijn gesticht. De rivier de Dinkel die in het oostelijk deel stroomt, heeft in een groot gebied haar oorspronkelijke meanderende karakter behouden. Daarnaast liggen in voormalige (veen) ontginningsgebieden (aan beide zijden van de grens) kaarsrechte wegen.
Het gebied wordt van noord naar zuid door een heuvelrug doorsneden, waarvan de Tankenberg bij Oldenzaal het hoogste punt is van Overijssel (85 meter boven zeeniveau). Daarnaast liggen rond Ootmarsum en Denekamp (noord-oosten van Twente), en bij Nijverdal (Holterberg), heuvelachtige landschappen met bossen. Het heuvelachtige gebied rond Ootmarsum (met ondermeer de Kuiperberg) zet zich voort in Duitsland en het Duitse deel heet de Uelsener Berge. Ten oosten van Oldenzaal, bevinden zich net over de grens in Duitsland twee heuvelruggen bij de Duitse plaatsen Gildehaus en Bad Bentheim. De meeste beklimmingen in dit gebied zijn niet steil (hooguit 6% als maximum stijgingspercentage), met uitzondering van de klimmetjes rond Gildehaus en Bad Bentheim (die zijn steiler). Daarnaast is de omgeving van Markelo en Rijssen licht heuvelachtig met hoogteverschillen tot 30 meter met heuvels als de Herikerberg, Apenberg, Friesenberg en Markelerberg (of Markelose Berg).
Pittoreske stadjes zijn Ootmarsum, Borne en Delden. Rond het plaatsje Diepenheim liggen meerdere kastelen. Net over de grens is Bad Bentheim een publiekstrekker (gelegen op een heuvelrug, met ondermeer een burcht en zwavelhoudende bronnen).
Helemaal in het noordwesten, in de Kop van Overijssel, ligt het Nationaal Park Weerribben-Wieden, een meren- en moerasgebied en het grootste laagveenmoeras van Noordwest-Europa. Vlakbij ligt het pittoreske Giethoorn, ook wel het Venetië van het Noorden genoemd.
De rest van Overijssel wordt Salland genoemd en kent heel wat reliëf door de ligging van de Sallandse heuvelruggen (nationaal park rond de Holterberg met bossen, heide en stuifzandgebieden) ten noorden van Holten en van de Lemeler- en Archemerberg, met hoogteverschillen tot 60 meter, maar over verharde weg tot 45 meter. De Archemerberg is de hoogste heuvel van Salland met de top op 78 meter boven zeeniveau. De heuvels zijn, net als in Twente, stuwwallen die in één van de ijstijden zijn gevormd.
In het westen stroomt de rivier de IJssel met de Hanzesteden als Deventer, Kampen en Zwolle. In het noorden stroomt de Overijsselse Vecht, met vele natuurgebieden rond Dalfsen en Ommen en stuifzandwallen rond Beerze (Beerzerbelten). Op de grens van de provincies Overijssel en Drenthe stroomt het riviertje de Reest, die is ontsnapt aan kanalisatie en zodoende haar meanderende karakter heeft behouden.
Naam route | Afstand (km) | Landstreek en hoogtemeters | Startpunt route |
---|---|---|---|
Jaknikkers en Uelsener Berge | 87 | Twente en Uelsener Berge 300 hm | Klein-Agelo |
Dag 2 Doetinchem - Hellendoorn (let op: geen rondrit!) | 97 | Achterhoek en Salland 400 hm | Doetinchem |
Overijsselse Stuwwallen route | 101 | Salland 550 hm | Markelo |
Heuvelroute Twente en Uelsener Berge | 105 | Twente en Uelsener Berge 600 hm | De Lutte |
Naar kastelendorp Diepenheim | 108 | Twente 200 hm | Klein-Agelo |
IJssel en Sallandse Heuvelrug | 119 | Salland en IJsselgebied | Deventer (De Worp) |