GPS gebruik

Download een tocht van websites als routeyou.com, bikemap.net en alltrails.com altijd als gpx bestand (d.w.z. in track formaat).  Een track is niets anders dan een opeenvolging van punten, zeg maar een kruimelpad van punten wat je volgt, de punten liggen meestal niet ver uit elkaar (enkele tientallen tot honderden meters). Ik adviseer om “route herberekenen”  uit te zetten op je navigatietoestel om te voorkomen dat de tocht die het navigatietoestel gaat volgen net iets anders is dan in het programma/website waar de tocht gemaakt is (bijvoorbeeld t.g.v. verschillen tussen de kaart in het programma/op de website waarmee de tocht gemaakt is, en de kaart die in je navigatietoestel staat).

Je kunt een te fietsen tocht ook downloaden in routeformaat. Een route is niets anders dan een te volgen weg tussen meerdere punten (die tientallen kilometers uit elkaar kunnen liggen) op basis van criteria als “bereken de kortste weg”,  “bereken de snelste weg” of “vermijd onverharde wegen”. Die criteria zijn ook ingesteld op je navigatietoestel, en kunnen verschillen met de criteria van het programma of de website waarmee de tocht is gemaakt. Ook kan er een verschil zijn in de kaart die op je navigatietoestel staat en de kaart die is gebruikt voor het maken van de tocht. Gevolg is dat je navigatietoestel mogelijk andere wegen gaat aangeven dan aangeboden op een website/programma  waarmee de tocht is gemaakt.

Op de website routeyou.com is hierover veel informatie beschikbaar voor verschillende merken navigatietoestellen, zie het help topic op routeyou. Hieronder volgt een korte uitleg voor navigatietoestellen van het merk Garmin.

Indien je Garmin navigatietoestel bluetooth ondersteunt, koppel je je  navigatietoestel via bluetooth met je smartphone waarop je de GarminConnect app hebt geïnstalleerd. Download de tocht vanuit een route website op je smartphone. Nadat het bestand gedownload is, krijg je de mogelijkheid om deze te openen. Selecteer de GarminConnect app om het bestand te openen. Vanuit de GarminConnect app verzend je de tocht naar je navigatietoestel.

Indien je navigatietoestel geen bluetooth ondersteunt, koppel dan je navigatietoestel aan een PC of laptop (bijv. via een USB kabel). Open de File Explorer, je navigatietoestel is nu te zien als schijf in de file explorer. Indien er een geheugenkaart in je navigatietoestel zit, is deze ook te zien als extra schijf. Kopieer het track bestand (.gpx formaat) naar de schijf van het navigatietoestel, in directory “New Files”. Na de overdracht van het bestand selecteer je op laptop/PC “hardware veilig verwijderen” en kun je het navigatietoestel weer loskoppelen.

Let op: indien je een Garmin toestel hebt zonder bluetooth/WiFi (zoals de Edge 800), dan is het noodzakelijk om je toestel te koppelen aan een apparaat waar de stroom op de usb-poort wordt geleverd door externe voeding (zoals een PC of laptop). Koppel je garmin toestel niet aan een tablet: een gps toestel trekt zoveel stroom dat de tablet de connectie met de garmin direct sluit, wat kan leiden tot bestandsverlies/corruptie op je garmin (zoals van activiteiten bestanden (.fit bestanden)). Om activiteits- of routebestanden tussen een tablet en garmin (zonder bluetooth/wifi connectiemogelijkheden) uit te wisselen, dien je het geheugenkaartje van je garmin toestel in je tablet te stoppen (en dus moet je je activiteiten ook opslaan op de geheugenkaart van je garmin).

Ligt je gekozen startpunt op de tocht, maar komt die niet overeen met het startpunt van het gpx-bestand, dan kun je de tocht gewoon starten op je navigatietoestel. Indien je navigatietoestel vraagt om naar het beginpunt van de tocht (of koers zoals Garmin het noemt) te navigeren, selecteer dan “Nee”.
Let op: indien je over het “eindpunt” van de tocht komt (als in het gpx bestand opgeslagen), dan kan bij sommige Garmin modellen de tocht verdwijnen van het scherm. Je dient de tocht (of in Garmin termen: koers) tussentijds dan opnieuw te laden.

Ik heb alleen ervaring met het merk Garmin. Ik zet de afslagbegeleiding uit (afslagbegeleiding = de dikke grote witte pijlen die je van te voren waarschuwen voor een koerswijziging), en dus navigeer ik dan op het kaartje waar de tocht wordt getoond in een andere kleur dan de wegen. Door de kaart in te zoomen tot op zo’n 120 tot 300 meter, heb je goed overzicht welke wegen je in moet slaan.

Waarom zet ik afslagbegeleiding op Garmin toestellen uit? Er zijn momenten dat de software in de Garmin van slag raakt en je opeens wil laten navigeren naar het startpunt van de tocht. Daarom fiets ik al jaren met mijn navigatietoestel zonder afslagbegeleiding. Overigens is het mogelijk dat afslagbegeleiding niet uit is te zetten omdat hierin niet wordt voorzien in het menu. Dat is het geval voor de Garmin Edge 810, maar in latere firmware updates (rond 2016?) is dit alsnog toegevoegd. 

Ook adviseer ik “route herberekenen”  uit te zetten op je navigatietoestel om te voorkomen dat de tocht die het navigatietoestel gaat volgen net iets anders is dan in het programma/website waar de tocht gemaakt is (bijvoorbeeld t.g.v. verschillen tussen de kaart in het programma/op de website waarmee de tocht gemaakt is, en de kaart die in je navigatietoestel staat).

Fiets je de tocht in tegengestelde richting dan dat die gemaakt is, dan zul je regelmatig de melding “uit koers” krijgen, maar die melding kun je wegdrukken.

Fiets je de tocht in tegengestelde richting en je kunt afslagbegeleiding niet uitzetten, dan moet je de witte pijlen negeren. Het is wel zo dat bij lastige passages (bijvoorbeeld door dorpen waarbij je kort achter elkaar van richting verandert) die dikke pijl juist hinderlijk kan zijn doordat het de wegen op de kaart bedekt. Een manier om van de dikke witte pijlen af te komen is zelf een niet-routeerbare kaart te installeren op je Garmin toestel, bijvoorbeeld die van Openstreetmap. Op een dergelijke kaart kunnen geen routes berekend worden en kunnen geen navigatie aanwijzingen gegeven worden.

Je kunt echter ook zelf de rijrichting van gedownloade tocht veranderen:

• de gedownloade tocht kun je bewerken op je PC met Garmin’s programma BaseCamp, zodat rijrichting (en start/eindpunt) van de tocht naar jouw wensen kunnen worden aangepast. Om de rijrichting aan te passen, selecteer dan “Geselecteerd spoor omkeren”.
• Een willekeurig gpx bestand (bijvoorbeeld gedownload van routeyou.com) kun je uploaden in alltrails.com en van rijrichting veranderen (een account is niet nodig). Ga dan als volgt te werk:
  • Ga naar www.alltrails.com/converter
  • Upload het gpx bestand waarvan je de rijrichting wilt veranderen.
  • Selecteer bij Converteren naar (Convert to): Track/route, en selecteer onder “Download as”: GPX Track (is de default waarde).
  • Onder “Route options”, vink “Reverse route” aan.
  • Druk op de knop “Convert file”. De track wordt nu gedownload met gewijzigde rijrichting. Gebruik een teksteditor om de tracknaam in het gpx bestand eventueel aan te passen.

Hoogtemeter registratie kan op twee manieren:

• Op basis van luchtdruk. Dit is nauwkeurig op voorwaarde dat de referentie luchtdruk niet wijzigt. Deze kan wijzigen gedurende de dag indien er een depressie nadert (de luchtdruk op een vaste hoogte daalt daardoor geleidelijk). Bij rondritten (een tocht met hetzelfde begin- en eindpunt) wordt dit op het eind duidelijk: de hoeveelheid gestegen meters is significant verschillend dan het aantal gedaalde meters (deze zouden gelijk aan elkaar moeten zijn bij een rondrit). Ben je niet alleen geïnteresseerd in het aantal hoogtemeters, maar ook in de absolute hoogte, dan moet je de hoogtemeter op basis van luchtdruk kalibreren. Dat wil zeggen dat je de hoogte van het beginpunt van de rit moet invoeren.De luchtdruk P als functie van de hoogte (h) is:

P(h) = P (0) * e ^{– M * g * h / (R * T)}

met:

P(h) = de druk in Pascal (Pa) die men op een gekozen hoogte (h) wil berekenen,
P(0) = de druk op hoogte nul, deze kan in de praktijk variëren maar is doorgaans 1013 hPa (hecto Pascal),
e = een grondtal voor logaritmische schaalverdeling (de luchtdruk neemt immers volgens een logaritmische schaal af) met de vaste benaderende waarde 2,71828…,
M = molaire massa van lucht = 0,0288 kg per mol,
g = de zwaartekrachtsversnelling, deze is 9,81 m/s² maar verschilt altijd iets afhankelijk van de positie op aarde en de hoogte, voor het gemak kan 9,81 worden aangehouden,
R = de gasconstante = 8,3144621 J K^-1 mol^-1,
T = de absolute temperatuur in Kelvin.

Factoren als temperatuur, wind en vuiligheid op de luchtdruksensor kunnen de meetwaarden beïnvloeden.

• Via de satelliet. Hoogtemetingen via satelliet worden beïnvloed door factoren als:
  • de hoeveelheid satellieten waarop je navigatietoestel een fix heeft (in het bereik heeft). Dit kan variëren, hoe meer satellieten de ontvanger in bereik heeft, hoe nauwkeuriger de hoogtemeting,
  • de gevoeligheid van de satellietontvanger. Bij een rit die ik fietste met twee anderen  (Condroz-ronde) over een afstand van 90 km lag het verschil qua geregistreerde hoogtemeters 400 meter uit elkaar tussen ons drieën!
  • het terrein waar je door fietst: rotsen, hoge gebouwen en dicht bladerdek verslechteren de satellietontvangst waardoor hoogtebepaling minder nauwkeurig wordt.

Conclusie: Mijn ervaring is dat hoogtemeter bepaling het nauwkeurigst is op basis van luchtdruk (mits de referentieluchtdruk constant is). Of de luchtdruk constant is gebleven is makkelijk te controleren met rondritten (tochten met hetzelfde begin- en eindpunt): de hoeveelheid gestegen meters moet vrijwel gelijk zijn aan het aantal gedaalde meters (mag niet meer dan zo’n 10 meter afwijken bij constante referentieluchtdruk).

Ook de geschatte hoogtemeters op route websites verschillen: op routeyou.com wordt het aantal hoogtemeters iets onderschat (mijn inschatting is met een kleine 10%, op basis van een jarenlange vergelijking van mijn fietstochten op basis van hoogtemeting via luchtdruk (met een Sigma  Ciclomaster CM434) en met navigatietoestel). Op alltrails.com wordt het aantal hoogtemeters ruim overschat. Een voorbeeld is de tocht in de Belgische Ardennen vanuit Spa richting het Aisnedal (die ik zowel in routeyou.com en in gpsies.com heb staan): op routeyou.com wordt het aantal hoogtemeters geschat op 1795 meter, maar op gpsies.com was dit 2024 meter (gpsies.com is echter niet meer beschikbaar en is samengegaan met alltrails.com). Op de AllTrails website is deze tocht geimporteerd vanuit mijn gpsies account, en nu komt het aantal hoogtemeters in alltrails uit op 2255 meter (een verschil van 460 hoogtemeters met routeyou.com)!

Een artikel over hoe hoogtemeters worden bepaald op routeyou.com geeft hier meer inzicht in. De opgave van het aantal hoogtemeters van een tocht op een route website,  hangt af van het gebruikte hoogtemodel en de resolutie hiervan. Routeyou.com voert correcties uit op de gegevens van het hoogtemodel wat zij gebruiken (om te corrigeren voor ruw terrein of meting van de hoogte van boomkruinen of daken i.p.v. de hoogte van het wegdek). Verschillen in hoogtemeters tussen route websites is mogelijk te verklaren doordat dit soort correcties op het hoogtemodel niet wordt uitgevoerd op andere route websites, of doordat een ander hoogtemodel wordt gebruikt, of doordat een hoogtemodel met lagere resolutie wordt gebruikt dan op routeyou.com.